Paragraf 22

Blurb

Paragraf 22 – powieść amerykańskiego pisarza Josepha Hellera, a także potoczne określenie sytuacji bez wyjścia, w której aby wypełnić jakieś kryterium, trzeba jednocześnie spełniać inny warunek, który to kryterium wyklucza.
Akcja książki rozgrywa się w czasie drugiej wojny światowej. Jej głównym bohaterem jest amerykański bombardier Yossarian, stacjonujący wraz ze swoją jednostką we Włoszech. Książka ukazuje w groteskowy sposób bezsens i absurdy współczesnej wojny, prywatę i chęć awansu dowódców kosztem życia młodych pilotów.
Heller zaczął pisać książkę w 1953 roku, opierając się na osobistych doświadczeniach. Początkowo miała ona nosić tytuł Paragraf 18. Została wydana w 1961 roku, zdobywając ogromną popularność i dzieląc krytyków.
Na podstawie książki nakręcono film pod tym samym tytułem w reżyserii Mike'a Nicholsa. Książka była inspiracją do innego spojrzenia na wojnę, czego przykładem może być film MASH i serial telewizyjny M*A*S*H. W Polsce na jej podstawie w 1981 w Teatrze Telewizji nagrano spektakl pod tytułem Paragraf 4 z Piotrem Fronczewskim w roli głównej.
W adaptacji radiowej Paragrafu 22 Yossarianem był Roman Wilhelmi.